Điển tích Gót chân A-sin

Theo Thần thoại Hi Lạp, Achilles (Achilles) là con của người anh hùng Pê-lê Peleus (Pê-lê) và nữ thần biển Thetis (Thê-tích), mẹ của chàng suốt đời chỉ chăm lo cho con được trở thành bất tử để sánh vai với các vị thần. Nhưng một vị nữ thần kết duyên với một người trần thế thì không sao sinh ra được những đứa con bất tử. Sáu lần sinh con, Thetis đều đem tôi vào trong lửa. Nhưng sáu đứa con đó chết ngay khi mẹ chúng vừa đưa chúng vào thử thách với ngọn lửa của thần Prometheus (Prô-mê-tê).

Đến người con thứ bảy là Achilles, nữ thần không đem tôi vào lửa nữa mà đem tôi vào nước của dòng sông âm phủ Styx (Xtích). Lần này thì nữ thần đã thành công. Nhưng tiếc thay khi tôi con vào nước sông âm phủ Xtích, bà đã quên không tôi chỗ gót chân của Achilles là nơi tay bà cầm. Vì thế Achilles vẫn có thể chết, nghĩa là không thể bất tử vì chỗ đó.

Tôi bằng nước sông âm phủ Xtích rồi, nữ thần Thertis vẫn chưa yên tâm. Bà lại đem Achilles tôi vào lửa. Lần này thì Peleus đã để ý và theo dõi công việc của vợ mình. Đêm hôm đó thừa lúc mọi người yên giấc bà bèn đem Achilles tôi vào bếp lửa. Vừa lúc Thetis đưa con mình vào ngọn lửa hồng thì Peleus nấp ở phía sau nhẩy bổ tới và giằng lấy đứa con. Achilles thoát chết nhưng xương mắt cá chân bị cháy.

Peleus bèn giao con mình cho vị thần Chiron (Chi-rông) nhờ chữa chạy, nuôi dưỡng và giáo dục hộ. Vị thần này lấy xương mắt cá chân của người khổng lồ xưa kia vốn có biệt tài chạy nhanh, thay cho cái mắt cá chân bị cháy của Achilles. Vì thế mà sau này Achilles chạy nhanh không ai sánh kịp. Chiron còn cho Achilles ăn óc gấu và tim gan sư tử để cho chàng có sức mạnh và lòng dũng cảm. Vị thần này dạy cho Achilles mọi thứ võ nghệ, âm nhạc... và đến khi Achilles trưởng thành thì chàng đã trỏ thành một dũng sĩ giỏi toàn diện.

Khi cuộc chiến tranh thành Troy (Tơ-roa) bùng nổ giữa người Hi Lạp và thành Troy, Achilles trở thành một đại tướng Hilạp muôn người không địch nổi, lập nhiều chiến công vang dội. Trong một trận chiến, Achilles đã xúc phạm thần Apollo (A-pô-lông). Vị thần này bèn hóa phép cho một mũi tên xé gió bay đi cắm phập vào gót chân Achilles. Đang chiến đấu say sưa, Achilles bỗng thấy nhói đau nơi gót chân. Chàng biết ngay số phận chàng đến đây là kết thúc bởi vì xưa nay với đặc ân của mẹ chàng ban cho, chàng không hề cảm thấy đau khi mũi lao đồng hay nhát gươm sắc đâm chém vào thân thể chàng. Chàng thu hết sức lực đưa tay xuống gót chân rút mũi tên ra rồi ngã vật xuống đất. Thế là người anh hùng con của Peleus và nữ thần biển Thetis từ bỏ cuộc chiến đấu sục sôi ra đi vào cõi vĩnh hằng.

Ngày nay, thành ngữ “Gót chân Achilles” người ta thường dùng chỉ để nơi hiểm yếu, nhược điểm của một con người, tổ chức hay một lực lượng nào đó. Đánh trúng, nhằm trúng “Gót chân Achilles” có nghĩa là đánh trúng huyệt, nhằm trúng huyệt để hạ gục địch thủ của mình.