PGS.TS Đỗ Ngọc Thống, Chủ biên
Chương trình Ngữ văn 2018 đã có những chia sẻ về tỷ lệ điểm đọc hiểu và viết của
bài kiểm tra Ngữ văn.
Trong Chương trình Ngữ văn 2018,
phần hướng dẫn ở cuối văn bản có nêu tỷ lệ thời lượng dành cho các kĩ năng đọc,
viết, nói, nghe... Cụ thể với cấp THPT đọc hiểu: khoảng 60%, viết: 25%, nói
nghe: 10% và 5% cho đánh giá. Vậy khi kiểm tra định kì, cuối năm, cuối cấp có
phải dành tỷ lệ điểm cho các phần tương ứng như trên trong một bài thi hay
không?
1. Quy định nêu trên của chương
trình không phải là quy định tỷ lệ điểm cho phần kiểm tra – đánh giá mà là cho
việc biên soạn SGK và tổ chức dạy học trên lớp. Sở dĩ thời lượng dành cho đọc
hiểu nhiều, vì:
- Số lượng văn bản, tác phẩm cần cung cấp, giới thiệu cho học sinh đọc hiểu là rất lớn. Mỗi lớp đều phải dạy đọc hiểu cả 03 loại: văn bản văn học, văn bản nghị luận, văn bản thông tin với nhiều thể loại, tiểu loại khác nhau. Các văn bản đọc hiểu lại phải phản ánh được thành tựu tiêu biểu của văn học dân tộc và một số tác phẩm nổi tiếng của văn học nước ngoài. Chính vì thế chương trình phải dành một thời lượng đủ lớn mới chuyển tải và đáp ứng được yêu cầu về việc dạy đọc hiểu. Cũng như chương trình trước đây phần giảng văn bao giờ cũng chiếm nhiều thời gian nhất trong bộ môn Văn.
- Trong khi đó dạy kĩ năng viết
thì chỉ tập trung vào một số kiểu văn bản. Với cấp THPT chủ yếu dạy viết kiểu
bài nghị luận, gồm NLVH và NLXH. Vì thế không cần và không có nhiều thời lượng
để dạy về việc viết kiểu bài nghị luận như phần đọc hiểu. Kĩ năng nói và nghe
còn ít hơn nữa...
2. Khi kiểm tra hoặc thi thì kĩ
năng viết với môn Ngữ văn lại rất quan trọng. Mỗi bài kiểm tra chỉ tập trung
đánh giá kĩ năng đọc hiểu của 1 thể loại cụ thể nào đó, với các câu trả lời ngắn
gọn. Còn yêu cầu viết lại rất cần thời gian và mất nhiều công sức hơn. HS phải
suy nghĩ để tìm ý, lập dàn ý, sau đó phải biết diễn đạt sao cho đúng và hay những
ý đã có là không đơn giản. Vì thế trong bài kiểm tra không cần nhiều thời gian
cũng như số điểm cho kĩ năng đọc hiểu. Ngoài ra kĩ năng đọc hiểu còn được đánh
giá trong phần viết nữa; viết bài nghị luận phân tích một bài thơ hay một truyện
ngắn thì trước hết phải đọc hiểu bài thơ và truyện ngắn ấy đã. Đây là một trong
những lí do của việc đề thi, kiểm tra trong CT truyền thống chỉ yêu cầu viết
bài văn; không có yêu cầu đánh giá đọc hiểu riêng. Chương trình 2006 cũng đã
theo hướng dạy đọc hiểu văn bản, thời lượng dành cho đọc hiểu ở Chương trình
2006 cũng rất cao, tương đương với Chương trình 2018, nhưng trong các kì thi quốc
gia THPT (từ 2015 trở đi) tỷ lệ đọc hiểu cũng chỉ chiếm 3 điểm, viết 7 điểm.
3. Như thế, số điểm dành cho phần
đọc hiểu và viết trong kiểm tra, đánh giá cần cân đối, phù hợp. Cân đối không
phải là chia đều; cũng không phải hiểu một cách cơ học từ thời lượng dành cho đọc
hiểu 60% suy ra đánh giá kĩ năng này cũng cần 60% điểm. Sự cân đối tùy vào yêu
cầu, tính chất mỗi kì thi và cấu trúc đề cụ thể. Ví dụ:
- Nếu đề kiểm tra toàn diện (có cả
đọc hiểu và viết, trong viết lại có cả NLVH và NLXH) thì tỷ lệ điểm cho các phần
như định dạng và cấu trúc đề thi mà Bộ GD&ĐT vừa công bố là cân đối, phù hợp.
- Nếu đề chỉ yêu cầu đọc hiểu và
viết 01 câu (NLXH hoặc NLVH) thì tỷ lệ đọc hiểu và viết có thể là 50/50.
- Nếu đề chỉ nhằm đánh giá đọc hiểu
hoặc viết thì đương nhiên 100% dành cho mỗi yêu cầu. Chẳng hạn Chương trình
đánh giá HS quốc tế (PISA) chỉ tập trung vào năng lực đọc hiểu, còn các kì thi
HS giỏi quốc gia của nước ta chỉ tập trung vào viết.
Tóm lại, việc suy từ thời lượng
dành cho các kĩ năng nêu ở phần giải thích chương trình 2018 sang tỷ lệ điểm
trong bài kiểm tra, đánh giá định kì cho phần đọc hiểu và viết là không đúng. Nếu
hiểu thế thì với cấp THCS đọc hiểu khoảng 63%, viết khoảng 22% thì tỷ lệ điểm của
đọc hiểu phải 63% ư? Và vì sao viết ghi có 22% mà tỷ lệ ở bài KT lại lên
40%?...
(Nguồn: Facebook thầy Đỗ
Ngọc Thống ngày 15/01/2024)