Điển tích Muy-dơ (Muse)

Trong ngôn ngữ văn chương, chúng ta thường gặp các từ "Nàng Thơ", "Thi hứng", "Cảm hứng nghệ thuật", "Ly tao"... để chỉ một trong những nguồn gốc còn bí ẩn của tâm hồn nhà thơ, nghệ sĩ khi sáng tạo tác phẩm.

Ở phương Tây, Muy-dơ (Muse) là hình tượng của nguồn cảm hứng nghệ thuật ấy. Thần thoại Hy Lạp kể rằng thần Dớt (Zeus) yêu say đắm nữ thần Mnê-mô-din (Mnemosyne), nữ thần Ký ức. Thần sống với nàng chín ngày chín đêm; sau đó nữ thần sinh chín quả trứng, trứng nở thành chín cô gái xinh đẹp, được cha gọi bằng cái tên chung là các nàng Muy-dơ, các nữ thần Thơ. Dớt trao cho chín cô gái trách nhiệm làm cho tâm hồn các vị thần trên thế giới Olympus và loài người dưới trần thế thêm vui, thêm đẹp.

Chín nàng Muy-dơ, xiêm y lộng lẫy, đầu đội vòng nguyệt, cùng với thần A-pô-lông (Apollo) xinh tươi, con của thần Dớt và nữ thần Lê-tô (Leto), tay cầm đàn Lia (Lyre) hay đàn Xita, múa những điệu múa mê hồn, khi uyển chuyển như làn gió nhẹ, khi rộn ràng như sóng biển, khi đắm say, thơ mộng. Trên thiên giới, các nàng Muy-dơ làm cho các thần say sưa, tâm hồn như bay bổng. Ngay thần chiến tranh A-rét (Ares), đứa con ngỗ ngược nhất, tàn bạo nhất của Dớt, hay con đại bàng hung dữ đã rỉa gan người anh hùng Lửa, Prô-mê- tê (Prometheus), cũng mơ mơ màng màng, trong con mắt tưởng như đã tắt ngấm những ngọn lửa hung tàn, ở mọi thần, chỉ còn những tình cảm yêu thương.

Ở dưới trần thế cũng vậy, nơi đâu vang lên tiếng đàn của A-pô-lông và tiếng ca của chín nàng Muy-dơ, thì ở đó cảnh vật và con người như bừng lên sức sống và tình yêu; tâm hồn con người như say sưa với những gì vĩnh cửu. Những ai có tâm hồn cao thượng, các nhà thơ và nghệ sĩ, các nhà khoa học, được nàng Thơ, nàng Nghệ thuật đến thăm hỏi, thì như có thêm một sức sáng tạo diệu kỳ. Nhờ các nàng Muy-dơ, đời sống tinh thần của loài người ngày một thêm phong phú. Chín nàng phải chia nhau các phần việc, mỗi người cai quản một trường sinh hoạt tinh thần; có nàng chăm nom thế giới anh hùng ca, có nàng coi sóc thơ trữ tình; nàng này bi kịch, nàng kia hài kịch, nàng thì Sử học, nàng thì ca múa, nàng thì thiên văn học...

Ðến thời đại chúng ta, xuất hiện một nghệ thuật mới, làm rung chuyển cả thế giới nghệ thuật, nghệ thuật Ðiện ảnh. Người ta gọi Ðiện ảnh là nghệ thuật của Nàng Muy-dơ thứ mười.